Srpska okupacija Albanije

Srpska okupacija Albanije je trajala od novembra 1912. do 25. oktobra 1913. godine.^[1]

Krajem 1912. godine, nakon što je Porta pristala da formira tzv. Albanski vilajet, Srbija, Bugarska, Crna Gora i Grčka su zajednički napale Otomansko carstvo i u toku Prvog balkanskog rata osvojile i međusobno podelile gotovo sve evropske otomanske teritorije uključujući i teritorije naseljene Albancima.^[2] Kraljevina Srbija je zauzela najveći deo kopnene Albanije i veći deo albanske jadranske obale, formiravši Drački okrug.

Srbija je nameravala da izađe na more, što je smatrala operacijom od strateškog značaja. Krajem 1912. godine Primorski korpus Srpske vojske je okupirao sve severne delove Albanije izuzev Skadra.^[3] Vlada Srbije je htela da pre priznanja nezavisne Albanije preuzme njene teritorije, pravdajući teritorijalne pretenzije stanjem pre Otomanskih osvajanja u srednjem veku. Međutim, tokom vekova situacija se izmenila i etnički argument je bio na strani Albanaca. Tokom okupacije počinjeni su brojni zločini nad albanskim stanovništvom u cilju "potpunog preinačenja etničkog karaktera ovih oblasti".^[4] Cilj zločina bio je da se teritorijalni zahtevi potpomognu "etničkim čišćenjem" i statističkom manipulacijom pre konferencije velikih sila koja će utvrditi nove granice.^[5][6]

Nakon što je srpska vojska zaposela veći deo Albanije (dok je drugi dio zauzela grčka i crnogorska vojska), izašla na Jadransko more i zauzela glavnu luku Drač, započeo je jak pritisak zapadnih sila koje nisu htele da dozvole širenje srpskog (tj. ruskog) uticaja na Jadranu. Na konferenciji u Londonu, 30. maja 1913. godine, Austrija i Italija, da bi suzbile uticaj carske Rusije, koji je ova vršila preko Srbije, uspele su da konferencija potvrdi stvaranje nezavisne Albanske države pod protektoratom velikih sila, koja je već bila proglašena u Valoni 28. novembra 1912. godine.^[3] Pod jakim međunarodnim pritiskom, balkanski saveznici su počev od aprila 1913. godine bili prinuđeni na povlačenje sa teritorija koja će pripasti međunarodno priznatoj Kneževini Albaniji stvorenoj 29. jula 1913. godine. Srpska vlada isprva nije htela da napusti svoj plan pa su 1. juna 1913. godine Pašić i Venizelos sklopili sporazum o podeli Albanije, tako da bi severni deo do reke Škumbin pripao Srbiji, a južni Grčkoj. No, pod pritiskom Austrije, Srbija je konačno morala da napusti Albaniju.^[3]

Ovi događaji su umnogome doprineli narastanju srpsko-albanskog sukoba.

1. ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu Vickers
2. ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu Izveštaj
3. ↑ ^{3,0 3,1 3,2} Vladimir Dedijer, Novi prilozi za biografiju J. Broza Tita, tom II, str. 888-889, Liburnija-Mladost 1981.
4. ↑ Izveštaj međunarodne komisije o Balkanskim ratovima (str. 151)
5. ↑ Otpor okupaciji i modernizaciji
6. ↑ Civil resistance in Kosovo, by Howard Clark (p. 9, 10)